اثر تماشاگر در واقع یک بحث روانشناسانه است که نا خوداگاه ذهن فرد را درگیر بی تفاوتی می کند. فرض کنید برای یک شخص اتفاق ناگواری بیفتد که نیاز به کمک داشته باشد. و افراد زیادی در آن محل وجود داشته باشند به نظر شما چند درصد ممکن است شما آن شخصی باشید که به فرد حادثه دیده کمک می کند؟ مسلما با دیدن افراد زیادی در آنجا تنها چیزی که به ذهن شما می رسد این است که افراد زیادی برای کمک وجود دارد پس لزومی ندارد من کمک کنم و با بی تفاوتی محل را ترک خواهید کرد. در واقع احتمال کمک شما ارتباط معکوسی با تعداد افرادی که در آن محل هستند دارد به این صورت که هر چه تعداد افراد کمتر احتمال کمک رسانی از طرف شما بیشتر خواهد بود و اگر تعدا بیشتر احتمال کمک شما خیلی کمتر خواهد بود. به این رخداد یا پدیده اثر تماشاگر گفته می شود.
در حقیقت اگر از زاویه دیگر به قضیه نگاه کنیم وجود افراد بیشتری در محل حادثه ذهنیت افراد را دچار اختلال می کند و به حادثه از دیدگاه یک مشکل نگاه نمی کنند. در نتیجه حس مسئولیت پذیری آن ها کاهش می یابد. در حالی که اگر در یک حادثه تعداد افراد کمتری برای کمک باشند با کمک یک فرد افراد دیگر در صورت احساس اینکه کمک بیشتری نیاز است به کمک کردن ترغیب می شوند و در نتیجه بقیه نیز کمک می کنند و نقش نظاره گر را نخواهند داشت. این پدیده تاثیر رفتاری را کامل نشان می دهد.
اجازه بدین با یک مثال اثر تماشاگر را برایتان شفاف سازی کنم. فرض کنیم در جاده ای خلوت به راهتان ادامه میدین که ناگهان متوجه خودرویی در کنار جاده می شین که منحرف شده و سرنشینان آسیب دیدند مسلما اولین نفری که با اورژانس تماس خواهد گرفت شما خواهید بود ولی اگه برعکس جاده از ازدیاد خودرو دچار ترافیک شود با خودتون فکر می کنید که به من نیازی نیست و افراد زیادی برای کمک وجود دارند و صحنه را ترک خواهید کرد.
جالب است بدانید دلیل عدم کمک از طرف افراد نشانه بی عاطفگی یا عدم انسانیت نیست. بلکه در واقع فرضیه سازی های اشتباهی هست که انسان ها در افکار خود تصویر سازی می کنند. از آنجا که به طور کلی رفتار انسان بر گرفته و تابع از جمع است این پدیده دلایل مختلفی دارد که به آن اشاره می کنیم. دلیل عمده عدم کمک رسانی می تواند این مورد باشد که از قضاوت شدن ترس دارند. از کمک کردن می ترسند. تصور مسئولیت پذیری برابر دارند به این صورت که همه برای کمک رسانی در حادثه به یک اندازه مسئولند و باید همه باهم وارد عمل شوند. به همین خاطر است که به پدیده اثر تماشاگر پدیده توزیع مسئولیت نیز گفته می شود.
صبر می کنند کسی دیگر شروع به کمک کند سپس خودشان شروع به کمک رسانی کنند. نگرانند که اگر او شروع به کمک رسانی کند احمق دیده شوند.
همه ما با کمی تامل در می یابیم که پدیده اثر تماشاگر را در زندگی احساس کرده ایم آنچه مسلم است در اینجا یک مثال بارز است که عموم مردم از آن اطلاع دارند. به عنوان مثال در میدان کاج تهران جوانی با ضربات چاقوی فرد دیگری در جلوی دیدگان بقیه مجروح شد و به دلیل عدم مداخله دیگران تا به بیمارستان برسد کشته شد که به سرعت فیلم حادثه پخش شد و از لحاظ آسیب شناسی اجتماعی بسیاری از افراد مردم ایران را از لحاظ شخصیت اخلاقی مقصر حادثه دانستند در حالی که این پدیده اثر تماشاگر است که در هر کجا می تواند رخ دهد و در نتیجه مسئولیت پذیری را کاهش دهد.
به عنوان یک مثال واضح تاریخی دیگر که بسیار معروف است از این رخداد می توان به حادثه ی ناگواری در آمریکا اشاره کرد که یک زن آمریکایی ۳۸ ساله زمانی که از سر کار به خانه برمی گشت در محل زندگی و درست دم در خانه اش مورد تجاوز و سرقت قرار گرفت در حالی که تمامی همسایه ها در محل حضور داشتند و صحنه را تماشا می کردند و دریغ از کمک از طرف یکی از آنها که اگر کسی با پلیس تماس می گرفت شاید آن زن زنده می ماند ولی در عرض سی دقیقه مورد قتل و تجاوز در جلوی چشم بقیه قرار گرفت.
آنچه بیان شد اثر تماشاگر در دنیای واقعی بود. در نظر داشته باشید که اثر تماشاگر در دنیای مجازی هم می تواند رخ دهد. گروهی در شبکه های اجتماعی تصور کنید که مشکلی یا سوالی برای یکی از اعضای گروه پیش آمده که در این صورت همانطور که حتما تجربه کرده اید پاسخ کمتری از طرف سایر اعضا دریافت خواهد شد که هر کدام از اعضا تصور این را دارند که فقط من نیستم حتما کسی پیدا خواهد شد که سوال فرد مورد نظر را پاسخگو باشد.
طی مطالعات علمی که محققان بر روی موش ها انجام داده اند مشخص شد که موش ها نیز هم چون انسان ها رفتاری بر گرفته از جمع دارند.به عبارتی رفتار بقیه بر هم تاثیر می گذارد و در مورد اثر تماشاگر به این نتیجه رسیدند که هر چه تعدادشان کمتر کمک رسانی محتمل تر و راحتتر خواهد بود.
و اما نتیجه ای که از این پدیده روانشناسی می توان گرفت این است که نگذاریم این پدیده بر حس مسئولیت پذیری و انسانیت ما غلبه کند و بی عاطفگی را رواج دهد. نمونه های اثر تماشاگر را به فراوانی در جامعه خودمان مشاهده کرده ایم که به جای کمک رسانی یا تسهیل کمک رسانی مردم دوربین به دست از حوادث ناخوشایند و دلخراش فیلم برداری می کنند که به جای آن می توانند اگر کمکی از دستشان بر می اید دریغ نکنند و یا حداقل اگر کمک نمی کنند ذهنیت بقیه را در مورد کمک رسانی دچار تشویش نکنند به طور کلی تاثیر مثبتی بگذارند به جای اینکه حس مسئولیت پذیری را با بی تفاوت نشان دادن ماجرا در بقیه کم کنند حداقل با انجام ندادن اعمال غیر اخلاقی مانند فیلم برداری بیهوده کمکی کرده باشند.
وب سایت فارسی درس سایتی برای ارائه مطالب درسی و آموزشی می باشد که از سال 1399 فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرده است.
هدف فارسی درس این است که شما برای ارائه و یا آموزش موضوعات خود نیاز به منابع متعدد نداشته باشید چون کارمندان فارسی درس همه این منابع را یکجا در اختیار شما قرار می دهند.
کپی رایت © 1400-1399 فارسی درس | طراحی و پیاده سازی توسط بخش انفورماتیک فارسی درس
دیدگاهتان را بنویسید